Blatjang

Al die jare was ek onder die indruk dat blatjang ´n eg Suid Afrikaanse instelling is maar ek was heeltemal verkeerd. Die oorsprong van blatjang lê meer noord van ons. Blatjang het sy oorsprong in Indië gehad. Dit laat my nou net dink aan iets wat een Oosterse filosoof honderde jare gelede gesê het "Alle goeie dinge kom op in die ooste en gaan dan na die weste. Kyk na die son." As ek aan blatjang dink sal ek met hom saamstem.

In Indië het hulle chatni gemaak van vars vrugte en speserye. Dit was meer ´n tipe van relish gewees. Die Engelse het die chatni teruggeneem na Engeland toe. As gevolg van die Engelse kolonialistiese uitbreiding het die chatni saamgegaan en dan ook so geland in Suid-Afrika. Maar die chatni het so met die tyd saam verander van ´n relish na ´n gekookte mengsel.

Major Grey se blatjang het die Britte se standaard blatjang geword. Die oorspronklike blatjang is gemaak van mangoes, appels of pere. Daar word vermoed dat Major Grey slegs ´n mitiese figuur was. Maar agter die mitiese figuur was daar seker ´n Britse offisier wat daarvan gehou het om sy eie blatjang te maak om die kerrie wat hy geleer kook het in Indië, te komplimenteer.

Vandag nog word chatni in Indië gebruik as relish saam met kerrie. Dit word ook gebruik as souse vir warm Indiese disse. Die gereg word gemaak met hoofsaaklik met mangoes, appels en pere. Daar is ook verskeie ander bestanddele wat hulle ook gebruik om die gereg te maak. Partykeer word die sous of relish baie dun gemaak en ander kere kom dit in die lekker growwe vorm voor.

Mrs Balls se blatjang het ook ´n lang storie. Kaptein Adkins en sy vrou was op pad van Kanada na Australië gewees, toe hulle skip langs die Kaapse kus gestrand het. Mev Adkins het saam met haar, haar familie resep gehad van blatjang. Sy het die resep oorgegee aan haar dogter Amelia.

Amelia het later getrou met Mnr H S Ball. Maar sy het nie stilgesit nie. Sy het blatjang gekook vir kerkbasaars, vriende en familie. Na die Eerste Wêreldoorlog het sy en haar man begin om die blatjang kommersieël te maak en te verkoop. Soos al ons vriende oorsee weet is Mrs Balls-blatjang die gewildste produk in die Suid-Afrikaanse winkels oorsee.

Daar word ook beweer dat Mrs Balls se blatjang ook die basis gevorm het vir ´n Johannesburgse sjef se Monkey Gland sous. Sodra ek bevestiging hiervan kry sal ek julle laat weet. Net hier dink ek kan ons ook dankie se aan die skip wat aan die Kaapse kus gestrand het. Kan julle julle self indink wat sou die selfvoldane Australiërs gemaak het as hulle Mrs Balls se blatjang ook nog moes gemaak het.
deur Frik Lombard